LATINETIK GAZTELERARA I

Etimologiak hitzen jatorria ikertzen duen linguistikaren atala dugu. Gazteleraren kasuan, hizkuntz erromanikoa izanda, latina da hitz gehienen jatorria hiztegi zientifikoaren salbuespenarekin grekoan oinarritzen dena. 
Baina nahiz eta hitz gehienak latinetik etorri, latinaren bilakaeraren atalean ikusi bezala latina ez da beti bat bera izan, mendeetan zehar aldaketa sakonak jasan dituelako. Horregaitik latinetik datozen gaztelerazko hitzak hiru taldeetan sailka ditzakegu: 

• Patrimonialak: Latin arruntetik datozen hitzak dira, lege fonetiko zehatz batzuen ondorioz eratorritakoak. Adibidez: aurum> oro
• Kultismoak: Latin klasikoa kulturaren munduan mendeetan zehar bizirik mantendu zenez, badaude zenbait hitz hizkuntz erromanikoetara sartu egin zirenak inolako aldaketarik pairatu gabe eta hizkuntza aberasteko asmoarekin. Adibidez: aurum> aúreo
• Semikultismoak: erdiko bidean geratutako hitzak dira hauek, aldaketa fonetikoak bukatu gabe dituztenak. Adibidez: -gn- taleak, bokalen artean, gazteleraz -ñ- eman zuen, baina badaude bidea osorik egin ez zuten zenbait hitz: regnare>reinar.

Gainera, eta adibideetan ikusi dugun bezala, batzuetan latineko hitz berak (aurum) bi hitz desberdin eman dizkigu gazteleraz, bat kultismoa (aúreo) eta bestea patrimoniala (oro), hau da bikote bat. Hona hemen adibide batzuk: 

Latina	Kultismoa	Patrimoniala
Bovem	Bovino	Buey
Calidum	Cálido	Caldo
Laborare	Laboral	Labrar
Lacrimam	Lacrimal	Lágrima
Causam	Causa	Cosa
Lupum	Lupanar	Lobo
Hospitem	Hospedaje	Huésped
Ovum	Óvulo	Huevo
Dominum	Dominar	Dueño
Patrem	Paternal	Padre
Filium	Filial	Hijo
Portam	Portal	Puerta
Fabulam	Fábula	Habla
Regem	Regicida	Rey
Herbam	Herbicida	Hierba
Servum	Servicio	Siervo
Hostem	Hostil	Hueste
Vitam	Vitalidad	vida