Selektibitatea. Antzerki erromatarra

Antzerkia literatura generorik zaharrenetarikoa dugu, eta nola ez, hau ere, greziarrengandik jaso zuten erromatarrek. Baina, hasiera bateko lanak greziar lanen itzulpena baino ez baziren ere, denborarekin oso antzerki erromatarra sortzea lortu zuten, komediaren kasuan ospe handi izatera heldu zena.

Komedia

Esan dugun bezala antzerkiaren hastapenetan Greziaren eragina handia zen oso, eta horren ondorioz bi komedia mota topatuko ditugu Erroman. Alde batetik fabulla palliata, gai grekoa jorratzen zuen komedia, askotan  greziar komediaren itzulpena, eta bestetik, fabulla togata, gai erromatarrei buruz ziharduen komedia. Baina kuriosoa suertatzen zaigun arren, fabulla palliata izan zen ospe handiena lortu zuenak.

Komedia hauen eratze metodoa contaminatio gisa ezagutzen dugu: egile erromatarrek

Antzoki erromatarr. Merida

komedia grekoak hartu egiten zituzten eta ikusle erromatarren nahietara moldatzen zituzten, batzutan argumento desberdinak nahaztuz. Lekuak, pertsonaien izenak eta janzkera grekoa izaten jarraitzen bazuten ere, hain moldaketa handia egiten zutenez ikusle erromatarrek euren burua isladatuta ikusten zuten obra horietan. Hizkera eta txizteak Erromako kaleetatik ateratzen zituzten. 

Komedia palliata landu zuten idazlerik ospetsuenak Plauto eta Terentzio izan ziren:

PLAUTO (K.a. 254- 184)

Plautok obra ugari plazaratu zituen; izenburu famatuenak agian Aulularia, Anfitrión, Miles gloriosus, Casina, ….

Gaiak, esan bezala, komedia grekoetatik hartzen zituen, baina ohikoenak bikiak nahaztea, guraso eta seme-alaben topaketa, klase sozial edo adin desberdineko jendearen arteko maitasuna, ….

Agian komedia hauek duten ezaugarririk nabarmenena euren pertsonaiak dira, pertsonai “tipoak” bezala ezagutzen direnak: pertsonai guztiek ezaugarri zehatz batzuk dituzte, guztiz erromatarrak, eta ikuslegoarentzako ezagunak. Ondorioz, erromatar ikuslegoak antzokira joaten zenean, ikusiko zuena nolabait bazekiela esan dezakegu, ez gaiak eta ez pertsonaiak ez baitziren ezeagunak eurentzat. Pertsonai ohikoenak: agure zekena, neskatila inuzentea, agure lizuna, soldadu arroa, gazte maiteindua edo esklabu argia ziren, beste batzuen artean.

Komedia guztien aurretik, normalean, prologo txiki bat zegoen non jainko bat edo pertsonai sinbolikoren bat argumentoa azaltzen zuen, ikuslegoaren atentzioa deitzen saiatzen zen eta jarrera ona izan zezaten eskatzen zuen, ez baitziren oso formalak. 

Egun oraindik ere obra hauen moldaketekin disfruta dezakekegu. Hona hemen Anfrition obraren antzezpenaren zati bat. 

Terentzio

TERENTZIO (K.a. II. Medean)

Terentzioren 6 obra baino ez ditugu, nahiz eta obra gehiago idatzi zituela dakigun. Bere estiloa askoz ere psikologikoagoa da,  izaeraren inguruko komediak sortzen zituelarik; berarentzako pertsonaiak gertakizunak baino garrantzitsuagoak dira. Oso hizkuntz kulto eta jasoa darabil, greziar komedien antzera, eta Plautoren obrekin konparatuta, hauek askoz ere lasaiagoak dira. Estilo pertsonal honek ez zuen Erroman arrakasta gehiegirik izan. Zenbait obra. Andria, Hecyra eta  El eunuco.

• BI AUTORE HAUEN ZENBAIT OBRA IRAKURTZEKO, HEMEN KLIKATU.